Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008

Ιεροί Μύθοι

Ας προσγειωθώ στην επικαιρότητα, με αφορμή όμως ένα βιβλίο πού είχα διαβάσει περίπου ένα χρόνο πριν. Το βιβλίο είναι το "μ.Χ." του Βασίλη Αλεξάκη και είναι άκρως επίκαιρο λόγω του σκανδάλου, που βγήκε στη φόρα πρόσφατα, όπου πρωταγωνιστούν μοναχοί και πολιτικοί. Το βιβλίο ήδη είχε σκιαγραφήσει τα γεγονότα σε ανύποπτο χρόνο, πράγμα που σημαίνει ότι ο συγγραφέας μόνο τυχαία δεν τα ανέφερε στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Προφανώς ήταν ενήμερος των μοναστηριακών μπίζνες, προτού αποκαλυφθεί η διαπλοκή πολιτικών προσώπων. Χωρίς την ανάμιξη των οποίων, δεν θα απασχολούσε τα μέσα ενημέρωσης διόλου, μια ιστορία που έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό.


Το βιβλίο δεν επικεντρώνεται μονάχα στα σκάνδαλα του παρόντος χρόνου, αλλά κινείται σε τρεις κύριους άξονες, με σημείο αναφοράς την χερσόνησο του Άθω. Πρώτα απ’ όλα ξεκινάει την απόδημηση του μύθου του Αγίου Όρους, ως προς την μυστηριακή του πλευρά, κι ως προς την ασκητική του πλευρά. Πλευρές, όμως που αναπτύσσουν τον θρησκευτικό τουρισμό, και την στρατολόγηση μοναχών σε χαλεπούς καιρούς για ασκητική ζωή. Ενώ το κυριότερο κέρδος είναι οι αμέτρητες δωρεές που αποκομίζει η κοινότητα από ανυποψίαστους πιστούς, (την στιγμή που πριμοδοτείται κι από το κράτος κι από τα κονδύλια της Ευρωπαικής Ένωσης).
Δεύτερον, αποκαλύπτει σε ανύποπτη εποχή τις οικονομικές επιχειρήσεις και τα παιχνίδια των μονών για πλούτη κι εξουσία. Μάλιστα, ο συγγραφέας, περιγράφει από ιδρύσεως τους, για τις αυτοκρατορικές ενισχύσεις και την διαπλοκή με την τότε εξουσία. Αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί στην εποχή μας, για να μην αναζητούμε την χαμένη αθωότητα σε παρελθόντες χρόνους, αφού ποτέ δεν υπήρξε. Τονίζει τα προνόμια που κέρδιζαν οι μοναχοί ανά τους αιώνες, και καυτηριάζει το πιο περιέργο προνόμιο, το γνωστόν άβατον για τις γυναίκες, το οποίο δεν δικαιολογείται στις μέρες μας.
Τρίτο, αναφέρεται στην καταπάτηση και καταστροφή της αρχαίας κληρονομιάς από την χριστιανική ορθοδοξία, κάτι γνωστό σε όσους έχουν ασχοληθεί, έστω και λίγο, με την ιστορία σε εξωσχολικό επίπεδο, αλλά καταφέρνει να το περιγράψει αρκετά γλαφυρά κι εμπνευσμένα, ενώ επικεντρώνεται και στην ουσιαστική ανυπαρξία της αρχαιολογικής έρευνας στην χερσόνησο του Άθω, λόγω της αρνητικής στάσης των μοναχών.
Αντιγράφω κομμάτια του βιβλίου, που είναι άκρως επίκαιρα, και φυσικά έχουν σχέση κυρίως με τον δεύτερο άξονα. Αφήνω το βιβλίο να μιλήσει μόνο του, και προτρέπω σε όσους έχουν όρεξη να το διαβάσουν:

...Μη νομίσετε ότι έχω πολύ καλή γνώμη για τους μοναχούς. Είναι πάντα με το μέρος των ισχυρών, αυτή η πολιτική εξυπηρετεί τα συμφέροντα τους. Τους επέτρεψε να διασχίσουν σχεδόν ανώδυνα, διατηρώντας τα προνόμια τους, τους αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας. Η επανάσταση του 1821 τους χώρισε σε δύο στρατόπεδα. Ωστόσο οι περισσότεροι αποκήρυξαν την εξέγερση και δήλωσαν υποταγή στον Γιουσούφ μπέη, κυβερνήτη της Θεσσαλονίκης. Το 1941, αμέσως μετά την εισβολή του γερμανικού και βουλγαρικού στρατού στην Ελλάδα, έστειλαν επιστολή στον Χίτλερ ζητώντας του να αναλάβει την προστασία και κηδεμονία τους. Χαιρέτισαν τη θετική απάντηση του Φίρερ αναρτώντας το ποτρέτο του σε όλες τις μονές. Με τον ίδιο ζήλο που υποδέχτηκαν τους Γερμανούς κατακτητές καλωσόρισαν μερικά χρόνια αργότερα τους αντάρτες του λαϊκού απελευθερωτικού στρατού, που είχαν πάρει υπό τον έλεγχο τους τη Χαλκιδική... (σελ 86).
(Σημείωση: Υπάρχουν, ως ιστορικό ντοκουμέντο η επιστολή που έστειλε το Άγιο Όρος, καθώς και εικόνες για την ανάρτηση των πορτρέτων).



Τα μοναστήρια του Αγίου Όρους είναι πλουσιότατα, συνέχισε ο Κ. Ακόμη και τα πιο φτωχά, όπως το βουλγάρικο, είναι πλούσια. Οι εκτάσεις που απαλλοτρίωσε ο Βενιζέλος δεν αντιπροσωπεύουν παρά ένα μικρό μέρος της περιουσίας τους. Άλλωστε το κράτος εξακολουθεί να τους δίνει μια ετήσια αποζημίωση της τάξης των δυόμισι εκατομμυρίων ευρώ για τα κτήματα που τους αφαίρεσε τότε. Μη σε εξαπατά το κακομοίρικο ύφος που παίρνουν οι μοναχοί όταν συναλλάσσονται με τον έξω κόσμο. Έχουν αναρίθμητες πολυκατοικίες στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, έχουν νησιά, έχουν ακόμη και λίμνες. Τα απέκτησαν όλα αυτά κατά τον απλούστερο τρόπο, από δωρεές πλουσίων. Ο Έλληνας καπιταλιστής, όπως ξέρεις, είναι άκρως αφελής, πιστεύει ότι μπορεί ν’αγοράσει τον ουρανό όπως αγοράζει τη γη. Το πλουσιότερο μοναστήρι είναι ασφαλώς το Βατοπέδι. Το διοικούν Κύπριοι, που είναι πολύ καλύτεροι επιχειρηματίες από τους Έλληνες. Έλα να δεις. (σελ 205)



Δε με ξαφνιάζουν αυτά που λέτε... Ο τελευταίος τόμος είναι αφιερωμένος στη Μονή Βατοπεδίου, όνομα που σημαίνει «πεδίο με βάτους» και γράφεται με έψιλον. Οι καλόγεροι διατείνονται ωστόσο ότι θα πει «παιδί του Βάτου» και το γράφουν με άλφα-γιώτα. Η αυθαίρετη αυτή ετυμολογία τους επιτρέπει να υποστηρίζουν ότι το συγκρότημα τους δεν οικοδομήθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα, όπως είναι η αλήθεια, αλλά τον 4ο.... Φαίνεται ότι οι άνθρωποι που πιστεύουν στον Θεό έχουν έφεση στα παραμύθια. Όχι σπάνια οι μοναχοί στηρίζουν τα λεγόμενα τους σε ντοκουμέντα που έχουν κατασκευάσει οι ίδιοι. Το χρυσόβουλλο που διαβεβαιώνει ότι η Μονή Ξηροποτάμου είναι έργο της αυτοκράτειρας Πουλχερίας που έζησε τον 15ο αιώνα, είναι πλαστό. Έχουν διαφορετική αντίληψη της αλήθειας από εμάς. Ζουν σ’ έναν κόσμο εξωπραγματικό. (σελ 236)

Εντόπισα από μακριά τη Μονή Βατοπεδίου χάρη στους γερανούς που ξεπερνούν κατά πολύ το ύψος των τειχώντης. Όπως σε όλα τα μοναστήρια που είδα στη διάρκεια της ημέρας, γίνονται κι εκεί μεγάλα έργα. Οι πολιτείες του Άθω ανακαινίζονται ριζικά, σαν να επρόκειτο να να ζωντανέψουν. Αλλά ούτε ο αριθμός των επισκεπτών τους ούτε ο αριθμός των μοναχών τους δικαιολογούν αυτήν την ελπίδα. Στο Βατοπέδι οι καλόγεροι δεν είναι ούτε εκατό, και στην Ιβήρων ούτε σαράντα. Τα κολοσσίαια αυτά συγκροτήματα μοιάζουν με πόλεις εγκαταλειμμένες από τον πληθυσμό τους, όπου δεν έχουν απομείνει παρά μονάχα οι θυρωροί. Το πιθανότερο είναι τα αναπαλαιωμένα κτήρια που διαθέτουν συχνά πολυτελή εξοπλισμό, να μη χρησιμεύουν σε τίποτε. Σε μια χώρα όπου οι κοινωνικές υπηρεσίες, η υγεία και η παιδεία πάσχουν τόσο έντονα από έλλειψη εγκαταστάσεων, η διαπίστωση αυτή δημιουργεί μοιραία σκέψεις. (σελ. 287-288)



Μίλησε τελικά και μ’ένα δικηγόρο για κάποιο κτήμα που ανήκει στο μοναστήρι και το οποίο διεκδικεί το ελληνικό δημόσιο:
-Τι το χρειάζονται οι κύριοι του Δημοσίου αφού είναι ανίκανοι να το εκμεταλλευτούν; Αυτοί είναι αγράμματοι, στερούνται παντελώς επιχειρηματικού πνεύματος, δεν έχουν ιδέα από μάνατζμεντ. Ορισμένες από τις εκτάσεις που απαλλοτρίωσε ο Βενιζέλος παρέμειναν ανεκμετάλλευτες, είναι παρατημένες στην τύχη τους. Δεν πρόκειται να παραχωρήσουμε ούτε σπιθαμή από τη γη που μας κληροδότησαν οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου....
...Ο καλύτερος τρόπος να απαλλαγούμε από την απειλή των απαλλοτριώσεων είναι να πουλήσουμε τα κτήματα μας και ν’ αγοράσουμε ακίνητα στα κεντρικότερα σημεία των πόλεων.
...Μου ήρθαν στο νου τα λόγια του Τσ. για την έλλειψη σεβασμού των μοναχών προς το ελληνικό κράτος. «Βλέπουν την Ελλάδα με τα μάτια των κληρονόμων μιας αυτοκρατορίας... Δεν είναι γι’ αυτούς παρά μια ασήμαντη επαρχία... (σελ. 290-291)

Αυτό που βλέπετε ανήκε άλλοτε στη Μονή Σιμωνόπετρας, η οποία το πούλησε για ν’αγοράσει κάτι ανάλογο στην Αθήνα, όπου τα ενοίκια είναι υψηλότερα. Οι μοναχοί ξέρουν την τέχνη να βγάζουν λεφτά. Ο ηγούμενος της Φιλοθέου ίδρυσε πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες δεκαεννιά μοναστήρια που αποφέρουν ουκ ολίγο χρήμα. Η Μεγίστη Λαύρα σχεδιάζει να εγκαταστήσει ένα πάρκο ανεμογεννητριών στη Σκιάθο που θα πουλάει ρεύμα στη ΔΕΗ. Η επένδυση θα κοστίσει τετρακόσια πενήντα εκατομμύρια ευρώ, αλλά θα βγάλει γρήγορα τα λεφτά της... (σελ. 206)

Θυμάμαι μια διάλεξη του Κορνήλιου Καστοριάδη με θέμα τη γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Υποστήριζε ότι η θρησκεία των αρχαίων, ανίκανη να προσφέρει την παραμικρή ελπίδα στους πιστούς της, είχε ευνοήσει την ανάπτυξη της πολιτικής σκέψης, και κατά συνέπεια τη δημιουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η επίγνωση της τραγικής τους μοίρας εξώθησε κατά κάποιον τρόπον τους Έλληνες να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. (σελ 43).

ΥΓ: Εμείς πότε θα πάρουμε την τύχη στα χέρια μας;
ΥΓ2: Φωνή από το πηγάδι: Άστο μωρέ καλύτερα, έχει ο θεός...

Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2008

Μουσικός Κύκλος

Με ένα τραγούδι κολλημένο στο μυαλό, ξύπνησα νοιώθοντας το κρύο του χειμώνα να τρυπώνει στη ραχοκοκαλιά μου. Καθώς έπλενα το πρόσωπο μου, κοιτάχτηκα στον καθρέφτη και προσπάθησα να θυμηθώ σε ποιο όνειρο χωρούσε. Ακόμα κι οι μουσικές από το ανοιχτό ραδιόφωνο, δεν μπορούσαν να καλύψουν αυτό που έπαιζε μέσα στο κεφάλι μου.
Ο σκοπός αυτός με κυνηγούσε όλο το πρωί στη δουλειά και δεν με άφηνε να λειτουργήσω. Ύστερα στο λεωφορείο, παραλίγο να αρχίσω να το τραγουδάω, μα δεν σκέφτηκα τουλάχιστον να έβγαζα το καπέλο, για να μαζέψω κανένα ψιλό. Όμως, ένα απότομο φρενάρισμα κατάφερε να με συγκρατήσει, (σε αντίθεση με το σώμα μου που πετάχτηκε καμπόσα μέτρα μπροστά).
Το φως της ημέρας λιγόστευε, κουβαλώντας την χειμωνιάτικη νύχτα . Ευκαιρία να κρυφτώ στο σκοτάδι από τον επίμονο τραγόυδι, αλλά μάταια. Κι ενώ προσπαθούσα να εξηγήσω το πυθαγόρειο θεώρημα, ο ρυθμός γλυστρούσε ανάμεσα στις τετραγωνισμένες πλευρές˙ τα τρίγωνα χόρευαν μαζί με τις εξισώσεις, χοροπηδούσαν τρελά σαν να θέλαν να αποκαλύψουν την κρυμμένη αρμονία των σφαιρών.


Με τέτοια αναστάτωση έφυγα κι επισκέφτηκα ένα σπίτι φίλου. Λίγο έλλειψε να σηκωθώ και ν’ αρχίσω να χορεύω στα καλά καθούμενα, αλλά ευτυχώς μια έντονη συζήτηση των άλλων με κράτησε κολλημένο στον καναπέ μου. Αν είχα λόξυγγα που επιμένει, θα έπινα μερικές γουλιές νερού για να τον κόψω.
Με μια παρόμοια ιδέα πείστηκα εύκολα. Για την ακρίβεια, ν’ αρχίσω να κατεβάζω τσίπουρα για να ζεστάνω το κεφάλι, μήπως το ζαλίσω και το επαναφέρω στο θόρυβο της πόλης, μήπως και το ξεκολλήσω.
Αντ’ αυτού, εκείνη ήταν η στιγμή που χάθηκα ανάμεσα στις νότες του κι εξατμίστηκα σαν την πρωινή πάχνη του καλοκαιριού˙ ξέχασα τι ήθελα να ξεχάσω. Ακολουθώντας την μουσική, στριφογύρισα μέσα στη θάλασσα κυνηγώντας φυσαλίδες στο βυθό.


Μαύρα μεσάνυχτα ξύπνησα βρεγμένος στην ακροθαλασσιά κι αναρωτιόμουν τι είχε συμβεί ετούτη την μέρα. Κάπου πιο πέρα, άκουγα μια μουσική να σπάει μαζί με τα κύματα, ενώ αχνοφαινόταν μια φλόγα. Περπάτησα προς το τραγούδι, που πλέον δεν ήταν μονάχα στο μυαλό μου, κι έφτασα δίπλα στα παιδιά. Κι ήταν όλοι εκεί, όλη η παλιοπαρέα γύρω από μια φωτιά, έπαιζαν και τραγουδούσαν τα δικά μας.
-Συγγνώμη, αλλά δεν θα πιστέψετε τι μου έτυχε σήμερα. Ελπίζω μονάχα να μην άργησα.

Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008

Τοξικά Ψίχουλα

Κάθεται υπομονετικά και περιμένει την ώρα του, το κρύο είναι διαπεραστικό αλλά ξέρει ότι σε λίγο θα αποζημιωθεί. Σε λίγο το σούπερ μάρκετ θα κλείσει και θα βγάλει τα σκουπίδια έξω, μεταξύ των οποίων και κάποια κατάλληλα για φαί, είτε λόγω λήξης, είτε λόγω προβληματικής συσκευασίας.
Αν είναι τυχερός, μπορεί να δαγκώσει και κανένα κομμάτι κρέας σήμερα. Πρέπει όμως να είναι σβέλτος και να διαλέξει τον κάδο που θα έχει την αφρόκρεμα. Πόσοι άνθρωποι στην άκρη της κοινωνίας ζούνε από τα σκουπίδια και την ελεημοσύνη, σαν αδέσποτα σκυλιά που βρίσκουν μια σακούλα με κόκκαλα και την ξεσκίζουν; Όσο πιο πλούσια οι κοινωνία, τόσο πιο τραγικές οι αντιθέσεις...


Δυστυχώς, σήμερα δεν είναι η τυχερή του μέρα, μα όχι μόνο γι αυτόν, αλλά και για όλους τους άλλους άστεγους και άπορους. Όχι, δεν είναι από τις μέρες που δεν υπάρχει περίσσευμα ή καλό εμπόρευμα, οπότε θα πρεπει να υπομένει μέχρι την επόμενη που θα λήγουν οι περισσότερες παρτίδες. Η ποσότητα τροφίμων είναι αρκετή, αλλά τούτη τη φορά τους τα έχουν περιλούσει με απορρυπαντικά και άλλα τοξικά χημικά, ώστε να είναι ακατάλληλα προς βρώση. Πόσο μπορεί να ξεπέσει η ανθρώπινη ψυχή;

Ούτε από τα σκουπίδια δεν έχουν δικαίωμα να ζήσουν, ούτε από τα ψίχουλα μας δεν μπορούν να τσιμπήσουν για να επιβίωσουν. Κοιτάνε με άδεια μάτια τους υπαλλήλους, και δεν μπορούν να καταλάβουν για ποιο λόγο τους παίξαν τούτο το άθλιο παιχνίδι. Αλλά έχουν μάθει να υπομένουν και φεύγουν με κατεβασμένο κεφάλι. Εξάλλου οι περισσότεροι δεν έχουν καταλάβει για ποιο λόγο, γιατί τους έχουν πετάξει στα αζήτητα της κοινωνίας. Αν φυσικά ορμήσουν και τ’ αρπάξουν όλα, θα είναι έγκλημα.


Και όμως αυτή η ιστορία είναι αληθινό γεγονός. Και ούτε συνέβηκε σε κάποια τριτοκοσμική χώρα, ούτε στην δικιά μας ψαροκώσταινα. Αλλά εκεί ψηλά στην Σουήδια, σ' ένα κατάστημα Lidl. Δηλαδή σε μια χώρα, που θεωρούμε ως πολιτισμένη, με ελάχιστα κοινωνικά προβλήματα και περισσότερες ευαισθησίες. Ίσως οι καιροί αλλάζουν, και έχουν περάσει οι εποχές που ο τρελός του χωριού, θα έβρισκε ένα ξεροκόμματο από τους συγχωριανούς του.

Το πλήρες άρθρο:
http://world.flash.gr//cosmosl/2008/11/13/39963id/

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2008

Όλυμπος (Β' Μέρος)

2η ΜΕΡΑ: Οροπέδιο Μουσών-Κοφτό-Καταφύγιο Ζολώτα-Σκάλα-Σκολιό-Καταφύγιο Ζολώτα

Με μεγάλη χαρά σηκωνόμαστε από τ’ αξημέρωτα για να απολαύσουμε το Στεφάνι ύπο το φως της ανατολής. Όμως ο καιρός έχει αλλάξει ριζικά. Η έκπληξη μας δεν είναι η πυκνή ομίχλη που έχει αγκαλιάσει το οροπέδιο, και περιορίζει την ορατότητα στα 1-2 μέτρα, αλλά το άσπρο τοπίο που μας περιβάλλει. Το βράδυ έριξε ένα απαλό χιονάκι, που έχει σκεπάσει την γύρω περιοχή. Ενώ ένας δυνατός αέρας δημιουργεί ένα διαπεραστικό κρύο. Ξαφνικά έχει χειμωνιάσει... Ο υπεύθυνος καταφυγίου μας παρηγορεί λέγοντας ότι πριν δύο εβδομάδες, είχε ρίξει 40 πόντους, ενώ η ομίχλη ήταν αδιαπέρατη. Αυτό μας καθηλώνει προσωρινά, καθώς δεν έχουμε καμία βιάση και ξέρουμε ότι σε λίγο οι συνθήκες θα καλυτερέψουν. Απλώς πάμε για μια βόλτα προς τις "Τρεις Τσούμπες", ώστε να απολαύσουμε τον καιρό και την αδιαπέρατη ατμόσφαιρα.
Μετά από αρκετή ώρα ο καιρός αρχίζει να ανοίγει και ο ήλιος να λιώνει την άσπρη κρούστα. Με αυτές τις συνθήκες αρχίζουμε την πορεία μας προς το άλλο καταφύγιο στα χαμηλά. Κατεβαίνουμε την απότομη πλαγιά από το Κάκκαλος και συναντάμε το κυρίως μονοπάτι πιο κάτω. Το μονοπάτι έχει το προσωνύμιο το «Κοφτό» και αποτελεί την συντομότερη διαδρομή μεταξύ του οροπεδίου των Μουσών και του καταφυγίου Σπήλιος Αγαπητός. Αρχικά είναι αρκετό στενό, κινείται σε απότομες και βραχώδες πλαγιές, ενώ έχει 2-3 περάσματα εκτεθειμένα και γενικά δεν ενδείκνυται για υψοφοβικούς. Αυτήν την διαδρομή δεν την ακολουθεί κανένας το χειμώνα.

Το Στεφάνι αρχίζει να εμφανίζεται

Χάνουμε διαρκώς ύψος (2600μ. εκκίνηση), και το μονοπάτι γίνεται πιο πλατύ, και με λιγότερη κλίση. Στο δρόμο μας συναντάμε και αγριόγιδα, που αγνοούν τις κλίσεις του βουνού και σκαρφαλώνουν σε απόκρημνες βραχοπλαγιές για να μας χαζέψουν, φαίνονται εξοικοιωμένα με την ανθρώπινη παρουσία. (Δυστυχώς άλλα ζώα δεν είναι και τόσο τυχερά. Ανατριχιάζω όταν μαθαίνω ότι άλλη μια αρκούδα σκοτώθηκε από ασυνείδητους πρόσφατα. Έχει εξαφανιστεί το είδος της από τα μέρη τούτα εδώ και καιρό, και τώρα προσπαθεί να ανακτήσει το χώρο της. Αλλά μάλλον κάποιοι δεν θέλουν να επιστρέψει).


Όλη αυτή η διαδρομή κινείται σε βραχώδεις και γυμνές πλαγιές, με διάσπαρτα ρόμπολα να διακόπτουν την μονοτονία του βράχου. Βρισκόμαστε συνεχώς στην σκιά των ψηλών κορυφών. Μόνο λίγο πριν φτάσουμε στο κατάφυγιο Σπ. Αγαπητός, μπαίνουμε σε ρομπολοδάσος. Το μονοπάτι τελικά βγάζει στο Ε4, όπου και συναντάμε αρκετό κόσμο, φέρνοντας στο νου μας βουνό σε μέρα συνάντησης ορειβατικών συλλόγων. Αναφέραμε ότι ο Όλυμπος είναι από τα λίγα τουριστικά βουνά όσον αφορά την πεζοπορία, ενώ αποτελεί αγαπημένενη επιλογή των κατοίκων Θεσσαλονίκης λόγω της μικρής οδικής απόστασης. (Μπορεί κάποιος να έρθει και για ημερήσια εξόρμηση).
Καταλήγουμε στο καταφύγιο (1:30 ώρα περίπου), όπου φυσικά δεν υπάρχει διαθέσιμο κρεβάτι. Όμως εξασφάλιζουμε ύπνο στο πάτωμα και ξεκινάμε αρκετά αργά την ανάβαση του Ε4 προς την κορυφή Σκολιό, υψομέτρου 2905μ. -Κάποιοι τη θέλουν ως δεύτερη ψηλότερη, αλλά στην ουσία είναι τρίτη μετά τον Μύτικα (2918μ.) και το Στεφάνι (2911μ.).
Βρισκόμαστε στα 2100μ. και πρέπει να ξεκινήσουμε και πάλι την ανάβαση ακολουθώντας την δημοσιά του Ε4. Μέχρι και στα κοψίματα έχουν βάλει πέτρες, για να μην ξεφεύγει ο ανυποψίαστος πεζοπόρος. Το Ε4 τραβερσάρει λίγο μετά το καταφύγιο, βγάζοντας σ’ ένα αυχένα όπου ξεκινάει το αλπικό τοπίο. Από εδώ ξεκινάει έντονη ανάβαση.
Σε όλη την πορεία, έχουμε καταπληκτική θέα είτε προς τις ψηλές κορυφές, είτε προς την πλευρά του Καλόγερου και του Αγίου Αντώνιο, είτε προς τα χαμηλά (Λιτόχωρο και θάλασσα). Τα μάτια δεν χορταίνουν να απορροφούν εικόνες. Δυστυχώς με καμία φωτογραφία ή βίντεο δεν μπορεί να αποτυπωθεί το τοπίο, έτσι προσπαθούμε να το αποθηκεύσουμε στην μνήμη μας. Ο καιρός έχει ανοίξει, και μόνο λίγα συννεφά υπάρχουν για να βάζουν μια ατμοσφαιρική πινελιά. Αφού περάσουμε την διακλάδωση προς Ζωνάρια, μπαίνουμε στην πιο ήρεμη πλευρά του βούνου, που μας ανεβάζει στην Σκάλα –μια ανάσα από τις ψηλές κορυφές. Από εδώ ξεκινάει η κακόσκαλα, μια διαδρομή για τον Μύτικα, που φαίνεται να ακροβατεί στο κενό.

Μύτικας, θεϊκή εμφάνιση

Συνεχίζουμε λίγο πιο πέρα και φτάνουμε στο Σκολιό (2:00 από καταφύγιο), όπου η θέα προς τον Μύτικα και το Στεφάνι μας δίνει μια άλλη εικόνα του μυθικού βουνού. Ακριβώς από κάτω στέκουν ορθοπλαγιές που φτιάχνουν τα μεγάλα καζάνια. Αυτό το όνομα το καταλαβαίνεις, όταν έισαι εκεί ψηλά και βλέπεις τα σύννεφα να μαζεύονται και αργά να ξεπετάγονται σαν ατμός, λες κι έχει πάρει βράση το μείγμα χαμηλά. Μπορεί να μην ανεβήκαμε στον Μύτικα αυτή τη φορά, αλλά τον απολαύσαμε από μια άλλη οπτική γωνία, που δεν είχα αντικρύσει τις προήγουμενες φορές.
Κατάβαση αργή για να απολαύσουμε το τοπίο, όχι μόνο για να μην καταπονήσουμε τα γόνατα, αλλά και για να απολαύσουμε την θέα, καθώς ο χρόνος πλέον δεν μας πιέζει. Όταν φτάνουμε στο κοσμικό καταφύγιο-ταβέρνα η τύχη μας χαμογελά, καθώς βρίσκονται κρεβάτια από ακύρωση. Το καταφύγιο είναι γεμάτο, από μια παράξενη συγκέντρωση, οι περισσότεροι από μη ορειβάτες. Εμείς απολαμβάνουμε το φαγητό μας και κουβεντιάζουμε τα κατορθώματα μας.
Με μια γλυκιά κούραση ξαπλώνω, αλλά δεν κοιμάμαι αμέσως. Αρκετή ώρα προσπαθώ να βάλω σε μια σειρά την ημέρα: από το άσπρο πέπλο των Μουσών στα καζάνια του Δία…

Στεφάνι-Μύτικας, από την κορυφή του Σκολιού

3η ΜΕΡΑ: Καταφύγιο Ζολώτα- Δάσος της Σιωπής-Πριόνια-Γκορτσιά

Ξυπνάμε χαράματα, πίνουμε το τσάι μας χαλαρά, και ξεκινάμε την κατάβαση μας για τα Πριόνια, καθώς αποτελεί και την πιο εύκολη και μικρή πορεία αυτής της εξόρμησης των τριών ημερών. Κινούμαστε όμως σχετικά αργά, καθώς ο φίλος μου έχει πρόβλημα με το γόνατο, και δεν μπορούμε να κινηθούμε με ρυθμό. Αυτό το κομμάτι του μονοπατιού Ε4, αποτελεί την εθνική οδό μονοπατιών, και με χαλαρό βήμα απολαμβάνουμε τις εναλλαγές της διαδρομής. Δάσος από ρόμπολα αρχικά που μεταμορφώνεται σε δάσος από οξιές με σκόρπια μαυρόπευκα χαμηλότερα. Διασχίζουμε το περιβόητο "Μονοπάτι της Σιωπής", όπου το φθινόπωρο έχει στρώσει ένα παχύ στρώμα με φύλλα.

Ζωνάρια, από μακρυά

Διασχίζουμε ξερές ρεματιές και τελικά φτάνουμε στη θέση Πηγαδούλι, όπου έχει κιόσκι ξεκούρασης, ενώ κάποτε υπήρχε και ξύλινη πηγή, η οποία πλέον έχει καταστραφεί ολικώς. Από εδώ ξεκινάει το μονοπάτι για την ανάβαση στο Λιβαδάκι, που θα περιγράψω σε μελλοντική ανάρτηση. Όμορφη πορεία προς την λιγότερη αξιοποιημένη πλευρά του Ολύμπου.
Λίγο πιο κάτω το μονοπάτι μας οδηγεί στα Πριόνια. Η τοποθεσία έχει ονομαστεί έτσι, επειδή κάποτε λειτουργούσαν πριονιστήρια, αξιοποιώντας την ορμή του νερού. (Και για να μην πιστεύουν κάποιοι ότι αποτελεί νέο φαινόμενο η επιχειρηματικότητα των μοναστηριών αναφέρω ότι τα έσοδα των πριονιστηρίων αυτών εισέπραττε κοντινή μονή). Φέτος το ρέμα τρέχει με μειωμένη ορμή και ποσότητα νερού, και αναρωτιόμαστε. Θα χιονίσει φέτος αρκετά, ή θα διψάσουν και πάλι οι κορυφές;

Η ανάβαση για Σκάλα-Σκολιό

Το μονοπάτι Ε4 συνεχίζει μέσα από το φαράγγι του Εννιπέα, μέσα από μια ενδιαφέρουσα αλλά μακρά πορεία. Εμείς επιλέγουμε περπάτημα σε χωματόδρομο και έπειτα στην άσφαλτο, ώστε να κλείσει ο κύκλος και να φτάσουμε στην Γκορτσιά. Προσγειωνόμαστε στην πεδιάδα και θαυμάζουμε τον Όλυμπο. Τον ευχαριστούμε που μας άφησε για άλλη μια φορά να τον απολαύσουμε, και του υποσχόμαστε να τον ξαναεπισκεφτούμε στο μέλλον. Έχει πολλές κρυμμένες ομορφιές, τις οποίες ανυπομονούμε να ανακαλύψουμε.
Σκολίο, με τα Καζάνια να "βράζουν"

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2008

Όλυμπος (Α' Μέρος)

1η ΜΕΡΑ: Γκορτσιά-Μπάρμπα-Πετρόστρουγκα-Σκούρτα-Οροπέδιο Μουσών

Επιστροφή στο μυθικό βουνό, στον Όλυμπο. Όσο περιέργο κι αν ακούγεται, δεν αποτελεί βουνό με μεγάλη έκταση και όγκο. Το ανάγλυφο του όμως, καθώς πετάγεται από την θάλασσα σχηματίζει απότομες κλίσεις και σχηματίζει πολλές κορυφές άνω των 2600 μέτρων. Εκτός από την ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, κουβαλάει στις ράχες του και την κατοικία των δώδεκα θεών, γεγονός που του δίνει ξεχωριστή σημασία στους σημερινούς πεζοπόρους. Γι'αυτό το λόγο αποτελεί το βουνό με την υψηλότερη επισκεψιμότητα στον ελληνικό χώρο.

Ενδιαφέρον αποτελεί το γεογονός ότι από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι είχαν φτάσει στα ψηλές ζώνες του. Ανασκαφές έχουν αποκαλύψει σπασμένα αγγεία, νομίσματα και υπολείμματα από καμμένα ζώα στον Άγιο Αντώνιο, και δείγματα προσφορών στον Προφήτη Ηλία! Αν και πρέπει να σημειώσουμε ότι σχεδόν κάθε ψηλό βουνό του ελληνικού χώρου, είχε συνδεθεί με κάποιο θεό, είτε ως τόπος καταγωγής του, είτε ως τόπος προσωρινής διαμονής.
Η επίσκεψη μας στο μυθικό όρος σχεδιάζεται εδώ και καιρό. Κάποιες φορές μας τυχαίνουν δουλειές, κι άλλες ο άστατος καιρός αποτελεί εμπόδιο. Ο Όλυμπος είναι γνωστός στους ορειβάτες για τις αλλαγές διάθεσης που παρουσιάζει. Μπορεί να συναντήσεις όλες τις εποχές σε μία ημέρα. Όταν επικρατούν συνθήκες αστάθειας στην ατμόσφαιρα και θέλουμε να τον ανέβουμε, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα. Είναι συνηθισμένο να χιονίσει στα ψηλά, ακόμα και καλοκαίρι. Ενώ καταιγίδες μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά από καθαρό ουρανό.
Το πρόγραμμα που σχεδιάσαμε αποτελεί σχεδόν αντιγραφή της πορείας που είχαμε πραγματοποιήσει πριν οχτώ χρόνια, –και είχε οδηγήσει επιτυχώς στην κορυφή του Μύτικα, εμένα, τον αδερφό μου και δύο καλούς μας φίλους. (Από τότε δεν τον τίμησα πολλές φορές). Αυτή τη φορά είμαστε τρεις. Το πρόγραμμα είναι ρευστό, αφήνοντας ένα κενό αυτοσχεδιασμού για την ημέρα του Σαββάτου, καθώς δεν γνωρίζουμε που θα βρούμε να κοιμηθούμε. (Ίσως πορεία προς Ζωνάρια, ίσως Ε4 στο φαράγγι Εννιπέα). Αυτό συμβαίνει, γιατί έχουμε ήδη κάνει κράτηση για Παρασκευή, αλλά για Σαββάτο δυστυχώς δεν υπήρχε διαθέσιμο κρεβάτι στο καταφύγιο Χρ.Κάκκαλος, οπότε όπως έρθει.
Ξεκινάμε με την καλύτερη διάθεση, και φτάνουμε Πέμπτη βράδυ. Απίστευτο αλλά η ταβέρνα που αποφασίζουμε να μπεκροπιούμε είναι η ίδια, με εκείνη που τα είχαμε πιει πριν οχτώ χρόνια με τα παιδιά. Έπειτα οδηγούμε στην Γκορτσιά ή Διασταύρωση (1100 μ.), και στήνουμε σκηνή στον ανοιχτό χώρο, που χρησιμοποιείται ως πάρκιν. Αν και βρισκόμαστε στα μέσα Οκτωβρίου, η νύχτα είναι ζεστή και κάνουμε έναν γλυκό ύπνο.


Χαράματα σηκωνόμαστε και ξεκινάμε την πορεία μας με ελάχιστο φως. Μετά όμως από μισή ώρα ο ήλιος ανατέλει και μας χαρίζει απλόχερα το φως του. Έτσι ξεδιπλώνεται μπροστά μας όλη η μαγεία των χρωμάτων. Ένα δάσος που αποτελείται κυρίως από οξιές και μαυρόπευκα. Σε όλη την διαδρομή το μονοπάτι είναι εμφανώς σημαδεμένο, και αρκετά καλοχαραγμένο, –καθώς διέρχονται και μουλάρια που ανεβάζουν προμήθειες στα καταφύγια. Η ανάβαση μέχρι την κόψη Μπάρμπα είναι στο μεγαλύτερο μέρος ήπια (1:00). Κάνουμε στάση, απολαμβάνουμε την πανδαισία χρωμάτων και τρίβουμε τα μάτια μας για να ξυπνήσουμε. Νομίζουμε ότι ακόμα ονειρευόμαστε, καθώς σε πολλά σημεία οι πρωινές ακτίνες τρυπάνε τις πυκνές φυλλωσιές και δημιουργούν ένα παραμυθένιο σκηνικό. Το μονοπάτι αρχίζει να ανηφορίζει σταθερά και πλησιάζοντας την Κόκκα η ανάβαση γίνεται έντονη. Αφού περάσουμε την πηγή Κολοκυθιές, (δεν ελέγξαμε αν είχε νερό), ανεβαίνουμε στην θέση Κόκκα. Από εδώ αρχίζει επίπονη ανάβαση που ακολουθεί την κόψη, ενώ το δάσος αλλάζει μορφή καθώς οι οξιές εξαφανίζονται και κυριαρχεί ένα σπάνιο είδος δασικής πεύκης, το ρόμπολο (κορμός θυμίζει έλατο, φύλλωμα θυμίζει πεύκο). Η ανηφορική πορεία μας οδηγεί αρχικά στον Στράγκο, όπου υπάρχει ξεραμένη πηγή. Εδώ υπάρχει διακλάδωση με αρκετά μονοπάτια. Ένα από αυτά οδηγεί στην σπηλιά Ιθακήσιου, όπου διέμενε και ζωγράφιζε ο ομώνυμος ζωγράφος.
Άλλο ακολουθεί παλιά υλοτομική διαδρομή, που μέσα από πυκνό δάσος συναντάει αρκετά πιο χαμηλά το Ε4, ενώ υπάρχει και η παραλλαγή της απευθείας ανάβασης στα Σκούρτα με το χαρακτηριστικό όνομα, "Ανάθεμα". Εμείς διαλέγουμε την κύρια χάραξη που οδηγεί στην θέση Πετρόστρουγκα, όπου σχετικά πρόσφατα έχει κτιστεί ένα αρκετά μεγάλο καταφύγιο (περίπου 3:00). Το καταφύγιο ανάγκης είναι ανοικτό, και προσφέρει δυνατότητα διαμονής με στρώματα και τζάκι, αν και ο χώρος είναι αρκετά βρώμικος.
Μετά από μικρή στάση για φαί και ξεκούραση, η πορεία μας αλλάζει και από βόρεια γίνεται δυτική. Περνάμε πάνω από τις πρόχειρες στάνες, γελάμε με την ταμπέλα που πουλάει «τοπικά» προϊόντα, και ανηφορίζουμε γλυκά μέσα από πυκνό δάσος ρόμπολα. Βρισκόμαστε σε υψόμετρο 1930 μέτρων, και η ατμόσφαιρα αρχίζει και ψυχραίνει, παρά τις μάταιες προσπάθειες του ήλιου.

Ανεβαίνοντας προς Σκούρτα

Καθώς προβάλλουμε στο αλπικό τοπίο, η συννεφιά έχει κυριαρχήσει και χαμηλή νέφωση περιορίζει την ορατότητα μας. Το μονοπάτι αποκτάει πάλι έντονη κλίση, και φιδοσερνεται σε γυμνή ράχη. Για καρφί ανάβαση υπάρχει κι ένα μικρό κόψιμο, που είναι ακριβώς απέναντι από την κύρια ράχη. Ανεβαίνοντας προς Σκούρτα κυριαρχεί αραιή ομίχλη και μας εμποδίζει να απολαύσουμε την θέα, που είναι εκπληκτική (όπως θυμάμαι από την διαδρομή του 2000). Φτάνουμε στο υψομετρικό κολωνάκι της Σκούρτας ,2475 μ., (1:30 από Πετρόστρουγκα), όπου σταματάει η ανάβαση και ξεκινάει η πορεία στον Λαιμό.
Όπως αποκαλύπτει και το όνομα, η περιοχή είναι ένα μικρό πέρασμα μεταξύ απότομων πλαγιών και ατελείωτων γκρεμών. Ευτυχώς το μονοπάτι είναι αρκετά πλατύ, και δεν εμπνέει προβλήματα ανησυχίας, αν και πρέπει να προσέχουμε τα βήματα μας σε κάποια σημεία. Στο τέλος του Λαιμού, αρχίζει η τελευταία ανάβαση που οδηγεί στο πέρασμα του Γιόσου. Αν και το μονοπάτι, προσφέρει έντονες συγκινήσεις με τη θέα προς τις βραχώδεις κόψεις, εμείς καλυμμένοι από σύννεφα χαζεύουμε απλώς τις πρώτες χιονούρες στον απέναντι γκρεμό, και σε λίγο πατάμε τα πρώτα χιόνια. Διασχίζουμε το «γνωστό» πέρασμα του Γιόσου, (όπου έχει τεχνητώς διανοιχτεί, αλλιώς θα χρειαζόταν αναρρίχηση) και βγαίνουμε στο Ορόπεδιο των Μουσών. Η ομίχλη αν και έχει αραίωσει, δεν λέει να διαλυθεί, μας αφήνει να πάρουμε κλεφτές ματιές στο τοπίο. Αν και ο στόχος για διαμονή είναι το καταφύγιο Κάκκαλος, διαλέγω πορεία προς το το καταφύγιο του ΣΕΟ, όπου υπάρχει μια τζαμαρία, ανοιχτή ως καταφύγιο ανάγκης, όπου κάνουμε μια στάση (2:45 ώρες από Πετρόστρουγκα).

Ο Λαιμός όπως φαίνεται από τον Προφήτη Ηλία

Χαζεύουμε τα μουλάρια να φτάνουν στο απέναντι καταφύγιο, και να φέρνουν τις προμήθειες που πρόκειται να καταναλώσουμε το βράδυ. Λίγο μετά θα προβάλλει και ένας μοναχικός ορειβάτης, ολιγομίλητος και Βραζιλιάνος. Εμείς ξεκουραζόμαστε και λίγο αργότερα ανεβαίνουμε στην διπλανή κορυφή του Προφήτη Ηλία (2787μ). Πόσο ψηλά πρόκειται να φτάσουμε άραγε; Ο ουρανός καθαρίζει σιγά σιγά, και το στεφάνι ξεπροβάλλει μεγαλόπρεπο, χιονοσκέπαστο για άλλη μια φορά εν μέσω φθινοπώρου. Κάνω μια γρήγορη ανάβαση μόνος μου και στην κορυφή της Τούμπας, όπου η θέα προς Καζάνια και κόψης Σκολιού είναι φοβερή.

Κατεβαίνουμε και πίνουμε το ζεστό τσάι μας στο καταφύγιο. Βρίσκουμε κρεβάτι, γνωρίζουμε και τους άλλους ορειβάτες που έχουν ανέβει στο εντωμεταξύ. Όμως ακόμα είναι νωρίς, και δεν μπορούμε να κάτσουμε άπραγοι. Πριν οχτώ χρόνια, είχαμε συνεχίσει προς Μύτικα, διασχίζοντας το χιονισμένο μονοπάτι του Στεφανιού και σκαρφαλώνοντας το εκτεθειμένο λούκι. Τώρα πάμε μια βόλτα προς την ίδια κατεύθυνση χωρίς να πάμε προς Ζωνάρια. Ρίχνουμε μια ματιά στα Καζάνια, όπου η ψυχή μας γεμίζει δέος και αγριάδα. Ύστερα γυρίζουμε προς την πλευρά απ’ όπου ήρθαμε και ανεβαίνουμε στο ύψωμα πλησίον του καταφυγίου, όπου κάποιοι ανήσυχοι ορειβάτες ή προσκόποι έχουν κατασκευάσει τρεις μεγάλους πέτρινους σωρούς, (και γι’ αυτό το ονομάσαμε Τρεις Τσούμπες).
Κοινώς περπατάμε άλλη μία ώρα, για να καταλήξουμε οριστικά στο καταφύγιο όπου και αράξαμε πραγματικά. Αφού συζήτησαμε τα σχέδια μας, τρώμε και κουβεντιάζουμε ιστορίες με άλλους. Το δικό μας σχέδιο της επόμενης ημέρας είναι το μονοπάτι γνωστό ως το «Κοφτό», και κατάληξη στο καταφύγιο Αγαπητός ή Ζολώτα, –όπως είναι πιο γνωστό. Αναλόγως διαθεσίμοτητας κρεβατιών, διαλέγουμε και διαδρομή. Το κρύο έρχεται μαζί με τη νύχτα, και ξαπλώνουμε για να μαζέψουμε δυνάμεις.

Ο θρόνος του Δία, ή αλλιώς το Στεφάνι

Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2008

Σιδερένια Βασίλισσα

Όταν ο Σπούτνικ απογειώθηκε επιτυχώς στις 4 Οκτωβρίου 1957 από τον κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, ελάχιστοι είχαν φανταστεί τις συνέπειες και την εξέλιξη των τεχνητών δορυφόρων. Η ημερομηνία αυτή αποτελεί την επίσημη έναρξη της διαστημικής εποχής, και ίσως οι περισσότεροι γνωρίζουν την ιστορία με τους χαρακτηριστικούς ήχους που εξέμπεμπε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, και τις εικόνες που δείχνουν ραδιοερασιτέχνες ανά τον κόσμο να προσπαθούν να λάβουν το αδύναμο σήμα του. Επίσης αρκετά γνωστή είναι η παραφιλολογία που αναπτύχθηκε για τα επιτεύγματα των Σοβιετικών την εποχή εκείνη, και ο φόβος που διαπέρασε τον κόσμο των Ηνωμένων Πολιτειών, και ιδίως τους στρατιωτικούς της αναλυτές. Ξαφνικά ο ουρανός ήταν πιθανόν να πέσει στο κεφάλι τους.


Αυτό όμως που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουνε είναι το ιστορικό παρασκήνιο αυτής της εκτόξευσης. Ακόμα και ίδιοι οι Σοβιετικοί βρέθηκαν προ εκπλήξεως με την ροή των γεγονότων. Στην ουσία ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος ούτε καν ήταν στο πρόγραμμα να κατασκευαστεί, ούτε προβλεπόταν να εκτοξετεί τόσο νωρίς. Όμως εξαιτίας μιας λανθασμένης κατασκευής της μόνωσης των πυρηνικών κεφαλών έδωσε την ευκαιρία να μπει σε τροχιά γύρω από την γη το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα. Ο άνθρωπος που πραγματικά πίστεψε και αγωνίστηκε για το τρελό αυτό εγχείρημα, όπως τότε ακουγόταν, ήταν ο Σεργκέι Κορολιόβ, ένας επιστημόνας ο οποίος είχε εκτοπιστεί σε γκούλακ την εποχή του Στάλιν.
Όταν επέστρεψε στην ενεργό δράση, κύριως στόχος του ήταν η ανάπτυξη της τεχνολογίας ισχυρών πυραύλων για στρατιωτικούς σκοπούς. Ήδη από το 1954 είχε προτείνει στην κυβέρνηση του το σχεδιασμό εκτόξευσης δορυφόρου, πρόταση που δεν συνάντησε ανάλογο ενθουσιασμό από τους πολιτικούς και αρχικά αγνοήθηκε.
Εκείνη την εποχή βρισκόμαστε στην αρχή του ανταγωνισμού κατασκευής και κατοχής πυρηνικών όπλων και από τις δύο πλευρές. Το 1955 γίνεται επίσημη ανακοίνωση από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών για εκτόξευση δορυφόρου μέσα στο διεθνές γεωφυσικό έτος (δηλ. 1957). Αντίστοιχα ακολουθεί παρόμοια σοβιετική ανακοίνωση και ξεκινάει με αργούς ρυθμούς η κατασκευή ενός τεχνητού δορυφόρου από το επιστημονικό της ινστιτούτο. Η κατάκτηση του διαστήματος αποτελεί ακόμα δευτερεύον ζήτημα και για τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής.



Ο κύριος σκοπός των σοβιετικών (και αμερικάνων αντίστοιχα) τεχνικών ήταν η κατασκευή διηπειρωτικών πυραύλων, οι οποίοι θα είχαν την δυνατότητα να πλήττουν τα εδάφη της αντίπαλης χώρας, και ταυτόχρονα να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα. Αρκετές δοκιμασίες είχαν πραγματοποιηθεί και μέχρι και τον Αύγουστο καμία δεν είχε στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Αμέσως μετά ακολουθούν επιτυχημένες δοκιμές για τους πυραύλους R-7, αλλά προέκυψε ουσιαστικό πρόβλημα με την μόνωση των πυρηνικών κεφαλών, καθώς καταστρέφονταν κατά την είσοδο τους στην ατμόσφαιρα. Ενώ οι τεχνικοί ζητάνε αρκετό χρόνο για τον επανασχεδιασμό και κατασκευή της κεφαλής μεταφοράς, δύο ακόμα δοκιμαστικοί πυραύλοι βρίσκονταν έτοιμοι για εκτόξευση.
Την ευκαιρία αυτή εκμεταλεύτηκε δεόντως ο Κορολιόβ και κατάφερε να πείσει τους πολιτικούς, να συνεχιστούν οι δοκιμές προσαρμόζοντας ένα τεχνητό δορυφόρο στη θέση της βόμβας, μέχρι να κατασκευαστεί νέου είδους κεφαλή. Όμως το επιστημονικό ινστιτούτο χρειαζόταν ακόμα μισό χρόνο για να ολοκληρώσει την κατασκευή του δορυφόρου, (ο οποίος αποτέλεσε τον Σπούτνικ 3), καθώς τα σχέδια εκτόξευσης του προορίζονταν για τον επόμενο χρόνο. Γι αυτό το λόγο, ο Κορολιόβ αποφάσισε να κατασκευαστεί μέσα σε ένα μήνα τη γνωστή λιτή αλουμινιένα σφαίρα διαμέτρου περίπου 58 εκατοστών, με κύριο εξάρτημα ένα ραδιοφωνικό εκπομπό και τις χαρακτηριστικές κεραίες να προεξέχουν, καθώς δεν υπήρχε χρόνος για να προσαρμοστούν πολύπλοκα επιστημονικά όργανα.
Η σιδερένια βασίλισσα, όπως ονόμαζε ο Κοριολόβ τον Σπούτνικ, ξεπερνάει κάθε προσδοκία, και περιφέρεται περίπου για 100 ημέρες εκπέμποντας τον χαρακτηριστικό ήχο "μπιμπ", ενώ η γυαλιστερή του επιφάνεια τον κάνει ορατό με απλά κιάλια από την γήινη επιφάνεια. Η Η.Π.Α. στην κυριολεξία πιάνεται στον ύπνο, καθώς είχαν υποτιμηθεί οι ικανότητες των σοβιετικών. Οι δυνατότητες για στρατιωτική χρήση του R-7 είναι προφανείς και ο τρόμος της ανασφάλειας εξαπλώνεται στην απέναντι πλευρά του ατλαντικού.


Μόνο μετά την εκδήλωση του πανικού στη Δύση και τον θαυμασμό από τις "ουδέτερες" χώρες, κατάλαβε ο γραφειοκρατικός μηχανισμός της ΕΣΣΔ, τις προπαγανδιστικές δυνατότητες των διαστημικών επιτευγμάτων. Ξαφνικά, το ενδιαφέρον της ηγεσίας για το διαστημικό πρόγραμμα αλλάζει, και ο Χρουστσόφ, πρόεδρος της ΕΣΣΔ, ζητάει πλεον άμεσα από τον αρχιμηχανικό του να παρουσιάσει κάτι ακόμα πιο θεαματικό για την επέτειο των σαράντα ετών της Οκτωβριανής επανάστασης. Ύπο ασφυκτικούς χρονικούς περιορισμούς, επιτυγχάνεται τελικά να εκτοξευτεί με τον Σπούτνικ ΙΙ στις 3 Νοεμβρίου 1957 η διάσημη σκυλίτσα Λάικα. Για λόγους προπαγάνδας τότε εμφανιστήκε ως απόλυτα επιτυχημένη αποστολή και έτσι οι Σοβιετικοί φαίνεται να "ταπείνωνουν" για δεύτερη φορά τους αντιπάλους τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αν και στην πραγματικότητα, η Λάικα είχε πεθάνει λίγο μετά την εκτόξευση από θερμοπληξία λόγω ανεπαρκούς μόνωσης της καμπίνας.
Ο ανταγωνισμός για την κατάκτηση του διαστήματος μόλις είχε ξεκινήσει. Όταν ο Σπούτνικ Ι διαλύεται στην γήινη ατμόσφαιρα, οι Η.Π.Α δρομολογούν και τελικά εκτοξεύουν τον δικό τους δορυφόρο Εξπλόρερ 1, λίγο αργότερα στις 31 Ιανουαρίου 1958. Μέσα σε λίγα χρόνια, όχι μόνο ο άνθρωπος θα πατήσει στην σελήνη, αλλά οι δορυφόροι θα φέρουν καταιγιστικές αλλαγές σε πολλούς τομείς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις τηλεπικοινωνίες.

Πηγές & Φωτογραφίες:
-Der Spiegel, Τεύχος 39/24.9.07
-http://el.wikipedia.org/wiki/Σπούτνικ_1
-http://en.wikipedia.org/wiki/Sputnik_1

Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2008

Αντάμωση στ' Αστέρια

Έφτασα όταν είχε φύγει, και είχε εξαφανιστεί κάθε ίχνος της παρουσία του. Ήρθα αρκετά καθυστερημένα και άρχισα να βρίζω την κακή μου τύχη. Κοίταξα στον ουρανό και ευχήθηκα να βρισκόμουν δίπλα του, χαμένος στα αστέρια. Τώρα όμως δεν έβλεπα κανένα γύρω μου να ρωτήσω, παντού φαινόταν να υπάρχει ένα στρώμα σκόνης. Τελικά, μήπως τα είχα φανταστεί όλα αυτά;
Κάποτε είχε τρέξει στην έρημο για να κρυφτεί από την καθημερινότητα. Εκεί χωρίς σύννεφα και χωρίς βροχή, με την δίψα για τα αστέρια έψαχνε να βρει τρόπους να αποδράσει από την γήινη βαρύτητα. Τώρα είχε τυφλωθεί από τα φώτα, και δεν μπορούσε να ακούσει καμία φωνή πια, μέσα σε όλη την φασαρία. Έπιασε να πάρει ένα τελευταίο τηλέφωνο. Σε λίγο θα άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση. Ποτέ δεν την άντεχε, γι’ αυτό κι έκλεινε τα αυτιά του να μην την ακούει.
.
Σε ποια στάση να κατέβω; Πλησιάζω, έχω ελπίδες με τόσο λίγο χρόνο, άραγε; Έχω αγχωθεί τρελά, αν και ξέρω ήδη ότι είμαι αργοπορημένος. Τουλάχιστον, ας μην είναι πολύ αργά, να προλάβω να του κουνήσω το χέρι, να ξέρει ότι την κράτησα την υπόσχεση μου. Γιατί να περνάει τόσο γρήγορα η ώρα, όταν στέκομαι ακίνητος; Ελπίζω μόνο να μην λυπηθεί, αν δεν τον προλάβω. Εξάλλου, ξέρω ότι θα βρεθούμε, όσο παράλογο κι αν ακούγεται αυτό. Και τότε θα μπορεί να μου γρινιάξει για όλα.
Η νύχτα πλέον χαμογελούσε. Ο γαλαξίας είχε χαράξει εδώ και καιρό σημάδι στην καρδιά του, σαν να κολυμπούσε ήδη σε αυτό γάλα της Ήρας, που δεν πρόλαβε να γευτεί ο Ηρακλής. Τελευταίοι ελέγχοι, και σε λίγο θα ταξιδεύε προς την κατεύθυνση των ονείρων του. Επιβιβάζεται στην κάψουλα του, ρίχνει μια τελευταία ματιά στην αίθουσα αλλά δεν βλέπει κανένα γνώριμο πρόσωπο. Χωρίς να μετανοιώσει, πατάει για τελευταία φορά στο γήινο έδαφος, δεν χρειάζεται πια το σταθερό χώμα. Είναι έτοιμος να καβαλήσει την πρώτη ακτίνα φωτός και να πορευτεί στην απεραντοσύνη.
.
Βρίσκομαι στριμωγμένος σαν σαρδέλα στο λεωφορείο. Σκέφτομαι ότι δεν έπρεπε να το πάρω. Είναι εκείνες οι στιγμές που ό,τι κι αν αποφασίσω θα είναι η χειρότερη επιλογή. Ελπίζω αυτός να αντέξει ψυχολογικά εκεί πέρα στριμωγμένος. Σίγουρα θα είναι καλύτερα να μην γυρίσει πίσω. Πάντοτε του πήγαινα κόντρα, προσπαθούσα να τον πείσω ότι δεν έχει δίκιο. Κάποτε θα στεναχωριόμουν και θα φώναζα. Τώρα πια κατάλαβα.
Ο πλανήτης μίκραινε συνεχώς, και φαινόταν τόσο χαριτωμένος από το διάστημα. Ποιος μπορούσε να φανταστεί τι συνέβαινε εκεί κάτω... Σε λίγο θα ξεκολλούσε από την γήινη βαρύτητα. Εκείνη την ώρα έστειλε σήμα στον σταθμό του ότι όλα πάνε καλά, ώστε για λίγο να κατέβαζε τους διακόπτες. Η κούκιδα έσβησε από τις οθόνες της γης. Μακρυά από όλες τις σκοτούρες του πλανήτη, έσκιζε τον ουρανό.
.
Το κινητό χτυπάει δαιμονισμένα, και είμαι σίγουρος ότι δεν είναι για καλό. Το βγάζω από την τσέπη μου και βλέπω το νούμερο του, αλλά μόλις το σηκώνω η οθόνη σβήνει. Δεν έχω καθόλου τύχη πλέον, ούτε καν με την μπαταρία. Το λεωφορείο έχει αργήσει. Τι ώρα θα έρθει, τι ώρα θα φτάσω; Ο διπλανός μου στη στάση ανάβει τσιγάρο, αλλά ούτε κι αυτό το κόλπο φαίνεται να πιάνει. Ξέρει ότι έρχομαι;
Αν αλλάξει πλευρό ίσως ο ύπνος γίνει πιο γλυκός. Ετούτη η νύχτα μοιάζει ατελείωτη, και όσα αστέρια κι αν μετρήσει, ξέρει ότι δεν θα χαράξει. Σταμάτησε η γη να γυρίζει άραγε; Ο Μπελντεγκέζ του Ωρίωνα φαίνεται να έχει κολλήσει στο μέσο της ουράνιας σφαίρας. Το κοκκινωπό χρώμα του προδίδει την ηλικία του, ακόμα και τ’ αστέρια γερνάνε. Του έρχεται στο μυαλό εκείνη η ξεχασμένη υπόσχεση, και σκέφτεται προς στιγμήν να γυρίσει πίσω.

Τελευταία στιγμή τον θυμάμαι. Με είχε ειδοποιήσει ότι σήμερα θα γίνονταν όλα. Θέλω απλώς να τον χαιρετήσω πριν απογειωθεί για τα βάθη του διαστήματος. Συγγνώμη αν αργήσω, μακάρι όμως όχι, αρκεί να μην έχει πολή κίνηση. Εκτός αυτού, πρέπει να τηρήσω και μια παιδική υπόσχεση. Για άλλη μια φορά τρέχω στο δρόμο...
Καληνύχτα, θα ήθελε να ευχηθεί και σε μένα και σε όλους. Όμως, όσο αναλογίζεται τον κόσμο, τόσο στριφογυρίζει χωρίς να μπορεί να ησυχάσει. Δεν έχει ένα παραμύθι να πεί στον εαυτό του να αποκοιμηθεί. Στο τέλος κάπου θα με συναντήσει. Ακόμη κυνηγάει κομήτες...