Σιδερένια Βασίλισσα

Όταν ο Σπούτνικ απογειώθηκε επιτυχώς στις 4 Οκτωβρίου 1957 από τον κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, ελάχιστοι είχαν φανταστεί τις συνέπειες και την εξέλιξη των τεχνητών δορυφόρων. Η ημερομηνία αυτή αποτελεί την επίσημη έναρξη της διαστημικής εποχής, και ίσως οι περισσότεροι γνωρίζουν την ιστορία με τους χαρακτηριστικούς ήχους που εξέμπεμπε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, και τις εικόνες που δείχνουν ραδιοερασιτέχνες ανά τον κόσμο να προσπαθούν να λάβουν το αδύναμο σήμα του. Επίσης αρκετά γνωστή είναι η παραφιλολογία που αναπτύχθηκε για τα επιτεύγματα των Σοβιετικών την εποχή εκείνη, και ο φόβος που διαπέρασε τον κόσμο των Ηνωμένων Πολιτειών, και ιδίως τους στρατιωτικούς της αναλυτές. Ξαφνικά ο ουρανός ήταν πιθανόν να πέσει στο κεφάλι τους.

Αυτό όμως που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουνε είναι το ιστορικό παρασκήνιο αυτής της εκτόξευσης. Ακόμα και ίδιοι οι Σοβιετικοί βρέθηκαν προ εκπλήξεως με την ροή των γεγονότων. Στην ουσία ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος ούτε καν ήταν στο πρόγραμμα να κατασκευαστεί, ούτε προβλεπόταν να εκτοξετεί τόσο νωρίς. Όμως εξαιτίας μιας λανθασμένης κατασκευής της μόνωσης των πυρηνικών κεφαλών έδωσε την ευκαιρία να μπει σε τροχιά γύρω από την γη το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα. Ο άνθρωπος που πραγματικά πίστεψε και αγωνίστηκε για το τρελό αυτό εγχείρημα, όπως τότε ακουγόταν, ήταν ο Σεργκέι Κορολιόβ, ένας επιστημόνας ο οποίος είχε εκτοπιστεί σε γκούλακ την εποχή του Στάλιν.
Όταν επέστρεψε στην ενεργό δράση, κύριως στόχος του ήταν η ανάπτυξη της τεχνολογίας ισχυρών πυραύλων για στρατιωτικούς σκοπούς. Ήδη από το 1954 είχε προτείνει στην κυβέρνηση του το σχεδιασμό εκτόξευσης δορυφόρου, πρόταση που δεν συνάντησε ανάλογο ενθουσιασμό από τους πολιτικούς και αρχικά αγνοήθηκε.
Εκείνη την εποχή βρισκόμαστε στην αρχή του ανταγωνισμού κατασκευής και κατοχής πυρηνικών όπλων και από τις δύο πλευρές. Το 1955 γίνεται επίσημη ανακοίνωση από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών για εκτόξευση δορυφόρου μέσα στο διεθνές γεωφυσικό έτος (δηλ. 1957). Αντίστοιχα ακολουθεί παρόμοια σοβιετική ανακοίνωση και ξεκινάει με αργούς ρυθμούς η κατασκευή ενός τεχνητού δορυφόρου από το επιστημονικό της ινστιτούτο. Η κατάκτηση του διαστήματος αποτελεί ακόμα δευτερεύον ζήτημα και για τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής.

Ο κύριος σκοπός των σοβιετικών (και αμερικάνων αντίστοιχα) τεχνικών ήταν η κατασκευή διηπειρωτικών πυραύλων, οι οποίοι θα είχαν την δυνατότητα να πλήττουν τα εδάφη της αντίπαλης χώρας, και ταυτόχρονα να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα. Αρκετές δοκιμασίες είχαν πραγματοποιηθεί και μέχρι και τον Αύγουστο καμία δεν είχε στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Αμέσως μετά ακολουθούν επιτυχημένες δοκιμές για τους πυραύλους R-7, αλλά προέκυψε ουσιαστικό πρόβλημα με την μόνωση των πυρηνικών κεφαλών, καθώς καταστρέφονταν κατά την είσοδο τους στην ατμόσφαιρα. Ενώ οι τεχνικοί ζητάνε αρκετό χρόνο για τον επανασχεδιασμό και κατασκευή της κεφαλής μεταφοράς, δύο ακόμα δοκιμαστικοί πυραύλοι βρίσκονταν έτοιμοι για εκτόξευση.
Την ευκαιρία αυτή εκμεταλεύτηκε δεόντως ο Κορολιόβ και κατάφερε να πείσει τους πολιτικούς, να συνεχιστούν οι δοκιμές προσαρμόζοντας ένα τεχνητό δορυφόρο στη θέση της βόμβας, μέχρι να κατασκευαστεί νέου είδους κεφαλή. Όμως το επιστημονικό ινστιτούτο χρειαζόταν ακόμα μισό χρόνο για να ολοκληρώσει την κατασκευή του δορυφόρου, (ο οποίος αποτέλεσε τον Σπούτνικ 3), καθώς τα σχέδια εκτόξευσης του προορίζονταν για τον επόμενο χρόνο. Γι αυτό το λόγο, ο Κορολιόβ αποφάσισε να κατασκευαστεί μέσα σε ένα μήνα τη γνωστή λιτή αλουμινιένα σφαίρα διαμέτρου περίπου 58 εκατοστών, με κύριο εξάρτημα ένα ραδιοφωνικό εκπομπό και τις χαρακτηριστικές κεραίες να προεξέχουν, καθώς δεν υπήρχε χρόνος για να προσαρμοστούν πολύπλοκα επιστημονικά όργανα.
Η σιδερένια βασίλισσα, όπως ονόμαζε ο Κοριολόβ τον Σπούτνικ, ξεπερνάει κάθε προσδοκία, και περιφέρεται περίπου για 100 ημέρες εκπέμποντας τον χαρακτηριστικό ήχο "μπιμπ", ενώ η γυαλιστερή του επιφάνεια τον κάνει ορατό με απλά κιάλια από την γήινη επιφάνεια. Η Η.Π.Α. στην κυριολεξία πιάνεται στον ύπνο, καθώς είχαν υποτιμηθεί οι ικανότητες των σοβιετικών. Οι δυνατότητες για στρατιωτική χρήση του R-7 είναι προφανείς και ο τρόμος της ανασφάλειας εξαπλώνεται στην απέναντι πλευρά του ατλαντικού.

Μόνο μετά την εκδήλωση του πανικού στη Δύση και τον θαυμασμό από τις "ουδέτερες" χώρες, κατάλαβε ο γραφειοκρατικός μηχανισμός της ΕΣΣΔ, τις προπαγανδιστικές δυνατότητες των διαστημικών επιτευγμάτων. Ξαφνικά, το ενδιαφέρον της ηγεσίας για το διαστημικό πρόγραμμα αλλάζει, και ο Χρουστσόφ, πρόεδρος της ΕΣΣΔ, ζητάει πλεον άμεσα από τον αρχιμηχανικό του να παρουσιάσει κάτι ακόμα πιο θεαματικό για την επέτειο των σαράντα ετών της Οκτωβριανής επανάστασης. Ύπο ασφυκτικούς χρονικούς περιορισμούς, επιτυγχάνεται τελικά να εκτοξευτεί με τον Σπούτνικ ΙΙ στις 3 Νοεμβρίου 1957 η διάσημη σκυλίτσα Λάικα. Για λόγους προπαγάνδας τότε εμφανιστήκε ως απόλυτα επιτυχημένη αποστολή και έτσι οι Σοβιετικοί φαίνεται να "ταπείνωνουν" για δεύτερη φορά τους αντιπάλους τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αν και στην πραγματικότητα, η Λάικα είχε πεθάνει λίγο μετά την εκτόξευση από θερμοπληξία λόγω ανεπαρκούς μόνωσης της καμπίνας.
Ο ανταγωνισμός για την κατάκτηση του διαστήματος μόλις είχε ξεκινήσει. Όταν ο Σπούτνικ Ι διαλύεται στην γήινη ατμόσφαιρα, οι Η.Π.Α δρομολογούν και τελικά εκτοξεύουν τον δικό τους δορυφόρο Εξπλόρερ 1, λίγο αργότερα στις 31 Ιανουαρίου 1958. Μέσα σε λίγα χρόνια, όχι μόνο ο άνθρωπος θα πατήσει στην σελήνη, αλλά οι δορυφόροι θα φέρουν καταιγιστικές αλλαγές σε πολλούς τομείς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις τηλεπικοινωνίες.

Πηγές & Φωτογραφίες:

-Der Spiegel, Τεύχος 39/24.9.07
-http://el.wikipedia.org/wiki/Σπούτνικ_1
-http://en.wikipedia.org/wiki/Sputnik_1